Curriculum vitae

Inleiding

Wie ben je, wat kun je en wat heb je te bieden? Een curriculum vitae – letterlijk ‘de beschrijving van je levensloop’ – biedt potentiële werkgevers een beknopte en gestructureerde samenvatting van de meest relevante informatie over jou. Het beschrijft onder andere kort je opleiding, ervaring en interesses, en geeft een zo volledig mogelijk beeld van jezelf als sollicitant.

Een cv is als het ware een advertentie om jezelf te ‘verkopen’ aan een werkgever. Het moet de nieuwsgierigheid van selecteurs prikkelen, zodat die je willen ontmoeten en uit­no­digen voor een gesprek.

Maak er dus meer van dan een statische bijlage van persoonlijke gegevens en diploma’s. Een persoonlijk, stijlvol en overzichtelijk cv is een eerste middel om je te onderscheiden van concurrenten.

Gebruik je cv vooral ook om je sterke punten naar voren te laten komen, zonder je in bijzaken te verliezen. Snij je cv op maat van de vacature: leg accenten en schuif voor elke functie de meest relevante ervaringen en vaardigheden op de voorgrond.

Functie

Een cv vervult verschillende zowel inhoudelijke als praktische functies.

Inhoudelijk

• Een cv is de formele neerslag van zelfreflectie en zelfanalyse, waarbij self-assessment-tests je kunnen helpen.
• Een cv geeft je de kans om wat je al gedaan hebt en wat je nog wilt gaan doen samen te brengen.
• Een cv legt – samen met de begeleidende brief – het eerste contact met een potentiële werkgever. Je cv moet in elk geval twee leesbeurten overleven: een snelle scanning – vaak niet meer dan een minuut – en een kriti­sche, meer gedetailleerde blik.
• Een cv vormt de leidraad tijdens het selectie-interview. In een cv heb je de kans accenten te leggen om zo het gesprek vooraf al een beetje te sturen.

Praktisch

• Een cv is een visitekaartje waarmee je kunt aankloppen bij selectiebureaus.
• Een cv kan je toevoegen als bijlage bij een sollicitatieformulier.
• Een cv is erg geschikt om je netwerk (profes­soren, familie, kennissen, enz.) ervan op de hoogte te brengen dat je aan het solliciteren bent.

Types

Er bestaan verschillende manieren om een cv te structureren. In deze module leggen we de nadruk op het chronologisch cv en staan we ook even stil bij het functionele cv.

Chronologisch cv

Het chronologisch cv is het meest voorkomende type en wordt ook wel standaard-cv genoemd. Je somt de belangrijkste informatie op onder een aantal vaste rubrieken: opleiding, vakantiewerk, talenkennis, e.d. en binnen de verschillende ru­brieken presenteer je de gegevens op een chronologisch stijgende of dalende manier.

De dalende chronologische volgorde is het meest aangewezen, omdat selecteurs meer geïnteresseerd zijn in recente informatie. Af en toe kunnen er goede redenen zijn om van dat principe af te wijken. Iemand die zowel een diploma burgerlijk ingenieur als een master professionele communicatie op zak heeft, kan voor technische vacatures eventueel het ingenieursdiploma naar voren schuiven.

Leemtes in de chronologie – bijvoorbeeld door een bisjaar, sabbatical of een periode van werkloosheid – zullen altijd zichtbaar zijn. Probeer ze niet te verdoezelen en bereid je voor op vragen erover tijdens het gesprek. Leg vooral de nadruk op wat je hieruit geleerd hebt.

Functioneel cv

Een functioneel cv is opgebouwd rond verschillende functionele domeinen, zoals management, informa­tica, organisatie, etc. Je studie en ervaring kun je ge­spreid onder functionele kopjes presenteren. Een variant hierop is een vaardigheden-cv, dat opgebouwd is rond vaardigheden en rollen.

Een functioneel gestructureerd cv is nuttig als

• je uitgebreide werkervaring hebt en je bepaalde domeinen van expertise extra in de verf wilt zetten;
• je een carrièrewissel plant en relevante ervaring gericht wilt presenteren;
• je je carrière onderbroken hebt door een sabbatical, kinderopvang, werkloosheid, enzovoort en daar de aandacht niet op wilt vestigen.

Structuur

Uit een dikke stapel cv’s kiezen selecteurs vaak snel de interessantste profielen.

• Gebruik een logische en toegankelijke structuur.
• Visualiseer de structuur (o.a. lettertype, lettergrootte, kleur).
• Presenteer alles zo schematisch en scanbaar mogelijk.
• Beperk het aantal volzinnen en prozadeeltjes.

Hiërarchie

Geef de belangrijkste en meest relevante informatie de meest prominente plaats. Relevante werkervaring plaats je bijvoorbeeld voor je opleiding. Vakantiewerk en/of stages veeleer na je opleiding. Solliciteer je voor een baan in IT, dan kun je de rubriek ‘computerkennis’ meer naar voren halen.

Consistentie

Hanteer niet alleen dezelfde structuur voor alle rubrieken in je cv, maar wees ook binnen de rubrieken consistent. Je kunt bijvoorbeeld werken met de ‘wanneer – wat – waar’ opbouw.

Een vaak gemaakte fout is het geven van te weinig informatie. Wat voor jou vanzelfsprekend is, is niet altijd betekenisvol voor een selecteur. Geef daarom de nodige bijkomende informatie (en stem die zo goed mogelijk af op de vereisten van de vacature).

Het bovenstaande voorbeeld wordt dan:

De STARR-methode

Een andere manier om bijkomende informatie te geven en te structureren is de STARR-methode.

• S = Situatie (beschrijf de situatie of de context)
• T = Taak (wat waren je taken, wat werd er van je verwacht?)
• A = Actie (welke acties heb je ondernomen?)
• R = Resultaat (wat heb je verwezenlijkt en bijgeleerd?)
• R = Reflectie (aan welke punten wil je verder werken?)

Met dit model kun je een specifieke baan of opleiding meteen koppelen aan concrete taken, acties en resultaten. Het biedt een goede basis om in je cv een goede beschrijving op te nemen van je opleiding of je vakantiewerk. Bovendien vormt deze aanpak een goede leidraad en houvast voor je sollicitatiegesprek, waar (gedragsgerichte) interviewers vragen vaak opbouwen volgens dit model.

Opmaak

Opmaak is een belangrijk middel om extra focus aan te brengen in je cv, maar overdrijf er niet mee. Een sobere, functionele opmaak komt professioneler en evenwichtiger dan een explosie van kleur en lettertypes.

Enkele richtlijnen:

• Zorg voor een rustige bladspie­gel met voldoende witruimte.
• Gebruik maximum twee verschillende lettertypes: een voor koppen, een voor broodtekst.
• Gebruik niet noodzakelijk een standaardlettertype, maar kies voor een sobere, persoonlijke font om een eigen accent te leggen.
• Gebruik niet meer dan twee types markering tegelijk: hoofdletters, vetdruk, grootte of cursief. Vermijd onderlijningen.
• Wees consistent in je gebruik van ­tekstmar­keringen.
• Gebruik geen dubbele punten of nummering in je koppen.
• Zorg ervoor dat rubrieken niet ‘doorlopen’ over twee verschillende pagina’s; en als het niet anders kan, zorg dan dat de onderdelen en opsommingen binnen die rubrieken niet over twee verschillende pagina’s gespreid worden.

Een opmaak in kolommen is erg overzichtelijk en zorgt ervoor dat een selecteur onmiddellijk de belangrijkste informa­tie kan opsporen en opnemen. Zorg er bijvoorbeeld voor dat alle jaartallen in de linkerkolom staan. Beperk daarbij het aantal (virtuele) verticale lijnen om rust in je document te brengen.

Een cv met een vlakke tekstopmaak is vooral geschikt om gescand te worden. Grote bedrijven slaan cv’s vaak elektronisch op. Zo kunnen werkge­vers via sleutel­woorden vacatures en kandi­da­ten aan elkaar koppelen.

Maak eventueel gebruik van bestaande cv-templates. Die vind je in alle geuren en kleuren op het internet (gratis en betalend). Dergelijke templates bieden je de mogelijkheid om een geschikte lay-out te keizen en je informatie gestructureerd over te brengen in de voorgestelde vormgeving. Ook hier is het belangrijk dat je kiest voor een soberen en professionele uitstraling. Bedenkt ook dat als je ene standaard teplate kiest van MS Word bijvoorbeeld, de kans zeer groot is dat de selecteur datzelfde template tientallen keren voorbij ziet komen. Zet het dus een beetje naar je eigen hand (profiel) of gebruik laat je erdoor inspireren om zelf een ontwerp te maken. Allerlei grafische tools kunnen je daarbij helpen (bijvoorbeeld Canva).

Rubrieken

Elk cv bevat een aantal vaste rubrieken. De volgorde waarin je de verschillende rubrieken hieronder terugvindt, geeft al een goede indicatie van de volgorde waarin ze op je cv zullen komen. Identificatie zal bijvoorbeeld altijd eerst komen, en referenties – als je die toevoegt – bijna altijd laatst.

Toch bestaat er niet zoiets als een vaste volgorde: met een aantal rubrieken kun je schuiven, op basis van je expertise en bagage, en vooral ook met het oog op specifieke vacatures. In een functioneel cv zullen je vaardigheden binnen functionele domeinen de hele structuur bepalen, zodat een aantal andere kopjes wegvallen.

Elk cv bevat een aantal vaste rubrieken. De volgorde waarin je de verschillende rubrieken hieronder terugvindt, geeft al een goede indicatie van de volgorde waarin ze op je cv zullen komen. Identificatie zal bijvoorbeeld altijd eerst komen, en referenties – als je die toevoegt – bijna altijd laatst.

Toch bestaat er niet zoiets als een vaste volgorde: met een aantal rubrieken kun je schuiven, op basis van je expertise en bagage, en vooral ook met het oog op specifieke vacatures. In een functioneel cv zullen je vaardigheden binnen functionele domeinen de hele structuur bepalen, zodat een aantal andere kopjes wegvallen.

Identificatie

Het hoofd van een curriculum vitae bevat standaard:

• je voor- en achternaam
• je adres
• je telefoon­nummer(s)
• je e-mailadres

Voor de notatie van telefoonnummers gebruik je bij voorkeur de BIN-norm. Aan de vaste basisgegevens kun je eventueel nog je nationaliteit, geboor­tedatum en -plaats, burgerlijke staat en aantal kinderen toevoegen.

Het vermelden van geboortedatum en -plaats is heel gebruikelijk in Vlaanderen en Nederland. Nationaliteit, burgerlijke staat en rijbeijs zijn bijvoorbeeld niet verplicht. (Opmerking: Wanneer de vacature daar aanleiding toe geeft, kun je in deze rubriek ook vermelden dat je bereid bent te verhuizen.)

Veel sollicitanten voegen bij hun identificatie de labels ‘voornaam’, ‘naam’… toe, maar die heb je niet nodig. Door ze weg te laten, win je bovendien witruimte, wat je bladspiegel weer wat rustiger maakt.

Social media en websites

Ook doorverwijzingen naar je social media (vooral LinkedIn) of een persoonlijke website kunnen hun plaats krijgen in het identificatiegedeelte. Je LinkedIn-pagina kan bijvoorbeeld informatief zijn voor de selecteur op voorwaarde dat er extra elementen in staan die niet of minder uitgewerkt zijn in je cv. Zorg er dus wel voor dat er extra informatie te vinden is (o.a. portfolio, presentaties of vlogs) en dat de informatie aangepast is aan de professionele context. Een verwijzing naar een Instagramprofiel met enkel wat vakantiefoto’s van twee jaar geleden, is niet zinvol.

QR-code

Om je te onderscheiden van je concurrenten, kun je ook een QR-code (“quick response” code ) opnemen om de lezer zo visueel door te verwijzen naar meer informatie op het internet, bijvoorbeeld naar je LinkedIn-profiel.

Als de selecteur jouw QR-code inleest via een smartphone, krijgt hij of zij de informatie te zien die verborgen zit in deze QR-code, bijvoorbeeld de link naar jouw LinkedIn-pagina of blog.

Tip: Als je een QR-code opneemt in je cv, voeg dan ook altijd een klikbare hyperlink toe. Zo kunnen selecteurs ook rechtsreeks via je pdf terecht op jouw pagina.

Profiel

Een profiel is niet verplicht, maar je verleent er een mooie dienst mee aan selecteurs. De rubriek vormt in feite een beknopt antwoord op de typische vraag bij de start van een selectiegesprek: “Kan je even in een minuut zeggen wie ik hier voor me heb?”

Vermeld in een korte opsom­ming wat je te bieden hebt, niet wat je zou willen bieden. De opsomming kan betrekking hebben op de volgende domeinen:

• academische achtergrond
• relevante ervaring
• kennis
• vaardigheden
• persoonlijkheid

Zo wordt je profiel een beknopte samen­vatting van je cv en je sollicitatie­brief, waarin je bepaalde elementen benadrukt en je grote troeven voor de beoogde functie naar voren schuift. Zorg ervoor dat je een gediversifieerd beeld ophangt (en niet gewoon vijf persoonskenmerken opsomt).

Een profiel is iets gebruikelijker voor mensen met ervaring, maar ook als je pas afgestudeerd bent kun je zeker ook een profiel opnemen. Het komt altijd bovenaan je cv, onmiddellijk na de identificatie.

Een kort narratief kan ook op zijn plaats zijn en de nieuwsgierigheid van selecteurs prikkelen.

Professionele doelstelling

Een professionele doelstelling is een optionele rubriek die aangeeft:

• in welk soort werk je wilt terechtkomen;
• welke vaardig­he­den je daarin wilt gebruiken;
• in welk domein of welke sector je het liefst wilt werken.

Vooral bij spontane of open sollicitaties is deze rubriek zeer infor­ma­tief voor de potentiële werkgever. Bij een reactie op een advertentie is deze rubriek minder gepast, zeker voor pas afgestudeerden.

Bij de formulering van een professionele doelstelling kun je een onderscheid maken tussen doelen op lange termijn en op korte termijn. Belangrijk is ook een goed evenwicht te vinden tussen algemene en specifieke doelen.

Werkervaring

Maak een onderscheid tussen ‘echte’ werkervaring en ervaring die je tijdens vakantiewerk of stages hebt opgebouwd. Gebruik voor dergelijke ervaring niet het kopje ‘werkervaring’, maar veeleer ‘vakantiewerk’ of ‘stage-ervaring’. Geef dus duidelijke aan om welk type van werkervaring het gaat. Je kunt dus maar beter een onderscheid maken tussen speci­fieke of job­verwante ervaring, aanvullende werkervaring, internationale werkeervaring, vakantie­werk, of stages.

Als je al ‘echt’ gewerkt hebt, dan vermeld je dieervaring meestal voor je iets over je opleiding zegt. In dat geval kun je de be­schrij­ving van je studie vaak sterk inkorten. Als je pas bent afgestudeerd, dan plaats je de rubriek ‘opleiding’ in principe bovenaan.

Vermeld in de beschrijving van je ervaring in elk geval de volgende gegevens:

• de functie: naam van de functie of een omschrijving van de erva­ring;
• de context: organisatie of bedrijf, plaats;
• een korte functionele beschrijving: (voornaamste) ta­ken, vaardig­he­den, bereikte resultaten.

Voor stages wordt ook wel eens het advies gegeven om ze bij je opleiding op te nemen. Beide opties zijn mogelijk, en de beste keuze hangt af van de omvang van de stage. Als je drie maanden lang voltijds en als volwaardig medewerker hebt meegedraaid in een bedrijf, kun je die stage uiteraard beter in een aparte rubriek plaatsen om die ervaring beter uit de verf te laten komen.

Opleiding

Als je pas bent afgestu­deerd, is het overzicht van je opleiding of studie van groot belang. Zorg ervoor dat je beschrijving een relevant – en persoonlijk ingekleurd – beeld ophangt van de opleiding. Ga er niet vanuit dat een selecteur de inhoud van je opleiding wel zal kennen.

Je vermeldt achtereenvolgens:

• de studieperiode of het jaar waarin je je diploma hebt behaald/verwacht te behalen;
• de officiële naam van het diploma;
• de onderwijsinstelling waaraan je hebt gestu­deerd;
• de plaats waar je hebt gestudeerd (tenzij die al in de naam van de instelling is vervat).

Daarnaast is het uiterst belangrijk om je diploma kort toe te lichten. Geef wat meer uitleg over

• mogelijke specialisaties
• de belangrijkste studiedomeinen
• bepaalde persoonlijke accenten in vakkenpakket (niet noodzakelijk de namen van vakken)
• je eindverhandeling

Andere mogelijke toevoegingen zijn buitenlandse ervaring (AFS, Erasmus, etc.) en stages. Eventueel kun je deze elementen nog elders verder uitwerken, zoals bij je talenkennis of onder een apart kopje “overige ervaring”.

Zoals voor andere rubrieken presenteer je de informatie binnen deze rubriek chro­nologisch dalend. Al moet je je ook hier weer voor elke sollicitatie afzonderlijk afvragen: wat is in dit geval het meest relevante diploma, wat is mijn grootste troef, en wat wil ik naar voren schuiven?

Aparte cursussen of korte opleidingen kun je onder het kopje ‘extra opleiding’ groeperen.

Talenkennis

In de rubriek talenkennis geef je aan hoe het staat met je kennis van (vreemde) talen. Dit kun je handig doen in een tabel. Zo is het bijvoorbeeld makkelijker om een onderscheid te maken tussen schriftelij­ke en mondelinge taalbeheersing.

Het ligt voor de hand dat je de talen die je het beste beheerst bovenaan plaatst. Wanneer voor een vacature enkel een taal die je minder goed beheerst van belang is, kun je ook van dat principe afwijken.

Vaak zijn de omschrijvingen van talenkennis voor interpretatie vatbaar. Als je kunt verwijzen naar geijkte standaarden zoals het Common European Framework (CEF) of een TOEFL-test, dan is dat zeker een meerwaarde.

Heb je je talenkennis opgedaan door een tijd in het buitenland te werken of te studeren? Of heb je in je vrije tijd taalcursussen gevolgd? Vermeld dit dan zeker.

Computerkennis

Voor sommige jobs moet je over specifieke technische vaardigheden beschikken, zoals kennis van een programmeertaal. Maar ook veel niet-technische jobs vereisen pc-vaardigheden, vooral op het vlak van tekstverwerking en rekenbladen.

Geef in je cv aan welke computerprogramma’s je beheerst en eventueel hoe goed je er mee om kan gaan. Denk hierbij aan softwarepaketten als Microsoft Office (Outlook, Word, Excel, PowerPoint, etc.), maar ook aan specifieke systemen.

MS Office hoef je vaak niet uitgebreid te beschrijven, onderscheidende computerkennis daarentegen wel.

Extracurriculaire activiteiten

Zeker als je nog geen werkervaring hebt, zijn extracurriculaire activiteiten een uitstekende manier om jezelf te verkopen in je cv.

Zelfs al lijken bepaalde activiteiten triviaal, toch kunnen ze verwijzen naar nuttige kwaliteiten. Heb je een tijdje het plaatselijke voetbalteam gecoacht, dan kan je omgaan met groepen.  Of heb je rondleidingen gegeven aan nieuwe leerlingen in je school Dan ben je gewend om in het openbaar te spreken.

Het moet wel om meer gaan dan louter een hobby. Als je gewoon lid bent van een voetbalclub, breng je dat beter onder bij ‘hobby’s’.

Vakantiewerk

Relevant vakantie- en weekendwerk kun je opnemen in je cv als je over weinig of geen werkervaring beschikt.

Wanneer je voor het eerst solliciteert, probeer dan aan te tonen dat je je niet tot je boeken hebt beperkt. Ook als het om schijnbaar onbenullige baantjes gaat, toont dergelijke ervaring dat je actief bent, en niet te beroerd om de handen uit de mouwen te steken.

Als je heel wat baantjes hebt gehad en je enkel de belangrijkste wilt opsommen, werk dan met een kopje als ‘Selectie vakantiewerk’ of ‘Recente studentenbanen’.

Hobby’s

Je kunt ook naar specifieke hobby’s verwij­zen in je cv. Een hobby kan je cv kleuren, maar belangrijk is dat je dat heel selectief doet. Als je één boek per jaar leest, is Literatuur waarschijnlijk niet echt je hobby. Leg de nadruk op die dingen waarover je een vlot en fijn verhaal kan vertellen.

Uit je hobby’s valt soms wat af te leiden over je karakter, maar vooral over je passies. Als je bijvoorbeeld vermeldt dat je lid bent van een sportclub, dan zeg je meteen dat je niet alleen sportief maar waarschijnlijk ook vrij gezond en sociaal bent.

Als je binnen een vereniging ook bestuurlijke of leidinggevende verantwoordelijkheid opneemt, dan plaats je die informatie beter bij de rubriek ‘extracurriculaire activiteiten’.

Referenties

Referenties zijn zeker geen verplicht onderdeel en verschaf je tegenwoordig alleen op expliciete aanvraag van de werkgever of selecteur. Meestal volstaat dus de formulering: “Referenties op aanvraag”.

Je kunt dan vervolgens enkele namen opgeven van mensen die over jou informatie willen verstrekken. Vermeld ze met functieomschrijving, adres, e-mail en telefoonnummer. Uiteraard vraag je hen vooraf om toestemming en kies je alleen mensen van wie je weet dat ze zich op een positieve en genuan­ceerde manier over je zullen uitlaten.

Als je een of meer personen als referentie opgeeft, stuur hen dan altijd een kopie van je cv en sollicitatiebrief en vergeet hen niet bedanken.

Bronnen

• GO.be jaarboek, 17 (januari 2008): 34-35.
• Locker, K. & Kaczmarek, S. (2004). Business Communication. Building Critical Skills. New York: McGraw-Hill/Irwin.
• Profiel magazine, 24 (mei – juni 2002): 30-32.
• Yate, M. (2003). The ultimate cv book. London: Kogan Page Limited.

Websites

www.jobat.be
www.vacature.com
www.vdab.be